Hulp bij lezen en schrijven – zo assisteert AI jou en je cliënt

Digitale vaardigheden

ChatGPT en AI – termen die je misschien veel in het nieuws hoort. Maar wat is het eigenlijk? AI staat voor artificiële intelligentie, een technologie die taken kan verrichten waar normaal menselijk intelligentie voor nodig is. AI leert daar ook van, kan redeneren en problemen oplossen. AI-toepassingen kunnen variëren van spraakherkenning zoals Alexa of Google Assistant, en aanbevelingssystemen zoals op Netflix of Spotify, maar ook als onderdeel van zelfrijdende auto's en medische diagnoses. Deze technologieën spelen een steeds grotere rol in ons dagelijks leven.

Een nieuwe variant hiervan is generatieve AI, die kan tekst, afbeeldingen, video of geluid creëren of bewerken. Ook andere taken zijn mogelijk, zoals informatie opzoeken, of tekst vertalen, inkorten, nakijken of structureren. Ook kun je AI een rol geven die jou of je cliënt kan ondersteunen zoals taalassistent, persoonlijke coach of administratieve hulp. Veel mensen gebruiken AI voor hun werk of bijvoorbeeld op school. Ook voor jou of je cliënten heeft AI de potentie om zowel te ondersteunen bij dagelijkse taken, als plezier te bieden bij hobby’s.

Tip: Eerst meer weten over AI? Doe dan de Nationale AI-cursus. Ook een goed startpunt om samen met je cliënt te doorlopen.

Eerste hulp bij lezen

Voor veel mensen met een lvb, is lezen een grote uitdaging door bijvoorbeeld laaggeletterdheid. Een mogelijk struikelblok om officiële brieven te begrijpen, maar ook in de dagelijkse communicatie met anderen via WhatsApp, plezier beleven aan een boek, of een nieuwsbericht begrijpen. AI-tools zijn bijzonder geschikt om je client te ondersteunen hierbij want ze kunnen bestaande teksten analyseren, inkorten, begrijpelijker maken of vertalen.

Brieven begrijpen met De Lees Simpel App (Android en iOS)

Met deze app maak je een foto van een brief, waarna de app hem in simpele woorden samenvat. Je ziet eerst wie de afzender is en daarna lees je in korte zinnen wat er in staat, met verhelderende iconen erbij. Zo wordt het begrijpen van ingewikkelde brieven een stuk gemakkelijker voor je client en stimuleer je daarmee de zelfredzaamheid. Installeer de app en loop hem samen door, om te kijken of je client ermee uit de voeten kan.

Vertalen of samenvatten

Voor het lezen en begrijpen van teksten zijn er nog veel andere tools, maar die zijn vaak niet zo gebruiksvriendelijk als Lees Simpel. Dit vergt dus enige oefening en begeleiding. Enkele voorbeelden:

Google translate en Deepl zijn toegankelijke tools om teksten en woorden te vertalen naar het Nederlands (en andersom). Zo worden bijvoorbeeld Engelse teksten ook toegankelijk voor je client. Help je client om te leren hoe ze met ‘knippen en plakken’ de tekst kunnen invoegen in de tool, en de gewenste talen in te stellen. Deze tools kun je zowel in je browser en als app gebruiken.
ChatGPT is een generatieve AI in de vorm van een chatbot, die je allerlei taken kan laten doen met teksten. Denk aan vertalen, maar ook aan inkorten, samenvatten of in simpele woorden zetten. Je doet dit door de tool in het chatveld een opdracht te geven, ook wel prompt genoemd. Let op: je hebt er wel een account voor nodig, wat privacy vraagstukken met zich meebrengt.

Voorbeeldprompts voor ChatGPT:

Vertaal deze tekst naar Nederlands op B1 niveau (waarna je de tekst in hetzelfde veld plakt).
Vat deze tekst in tien punten samen.
Wat is de belangrijkste boodschap van dit nieuwsbericht?

Beter schrijven met AI

Iedereen schrijft wel eens een brief, e-mail of appje, en soms is het belangrijk om die goed te formuleren. De simpelste hulp daarvoor ken je waarschijnlijk al: de spelling- en grammaticacheck in Microsoft Word. Een uitgebreidere tool die meer tips geeft om beter te schrijven in het Nederlands is LanguageTool. Deze tool verbetert niet alleen je spelling en grammatica, maar suggereert ook alternatieve zinnen en woorden die de toon en stijl verbeteren. Gebruik de tool in je browser of als extensie in Google Chrome. Je hebt hiervoor wel een account nodig.

Er zijn daarnaast eindeloos veel AI-tools die helpen bij schrijven. Helaas zijn de meeste in het Engels, gericht op bedrijven en niet gratis. En hoewel veel tools er mooi en gebruiksvriendelijk uit zien, zit er onder de motorkap vaak dezelfde techniek: ChatGPT. Daarom is het raadzaam om voor schrijfhulp ChatGPT, of gelijksoortige AI in te zetten. Het is daarbij belangrijk om eerst goed na te denken over wat voor tekst het moet worden. Zo kunnen jij of je client de AI de juiste instructies geven. Je kunt het na de eerste poging zo vaak laten aanpassen als je maar wilt. Heb je al een tekst? Laat hem dan controleren en verbeteren door ChatGPT.

Voorbeeldprompts voor ChatGPT:

Waar moet een sollicitatiebrief precies aan voldoen? Stel mij alle vragen die je nodig hebt om er een te schrijven.
Ik heb een vraag aan de zorgverzekeraar, maar ik weet niet hoe ik hem moet schrijven.
Ik heb een uitnodiging voor mijn verjaardag geschreven, ik wil hem via Whatsapp delen, wat vind je ervan? (waarna je de tekst in hetzelfde veld plakt.)

Lees op Samenmetai.nl bijvoorbeeld hoe je een brief maakt met ChatGPT

Informatie zoeken en vinden

Google kan best overweldigend zijn om informatie mee te zoeken: je krijgt miljoenen resultaten waar je zelf een weg in moet vinden. Ook hierbij kan AI een goede assistent zijn voor jou of je client. ChatGPT geeft je bijvoorbeeld kant-en-klaar antwoorden, gebaseerd op honderden internetbronnen tegelijk. Je kunt zelf aangeven in welke vorm je het antwoord wil, bijvoorbeeld: puntsgewijs of maximaal drie alinea’s. Naast feiten en informatie, kun je ChatGPT ook om advies vragen over dagelijkse struikelblokken of interpersoonlijke situaties.

Voorbeeldprompts:

‘Hoe maak je een filmpje met je telefoon
‘Wat is de geschiedenis van de spoorwegen in Nederland, vertel het puntsgewijs’
‘Wat moet je doen als je ruzie hebt met iemand?’
‘Ik wil een maandelijks budget voor mezelf maken, maar ik weet niet hoe’

Om rekening mee te houden

Er zijn ook enkele nadelen om bewust van te zijn. ChatGPT maakt vaak inhoudelijke foutjes, het is dus belangrijk om feiten elders te controleren. Voor een client is het daarbij belangrijk om het concept van desinformatie te begrijpen, net als bij een zoektocht op Google. Daarnaast maakt ChatGPT tussen alle gebruikte bronnen geen onderscheid tussen juiste en foutieve informatie, dit kan bijvoorbeeld bevestigend werken voor complottheorieën.

Ook zijn de internetbronnen in de database gedateerd tot september 2021, je kunt dus beter niet vragen naar nieuwe ontwikkelingen.

Tip: geef ChatGPT een specifieke rol zoals taalexpert, sportcoach of geschiedenisleraar

Creatief met AI

Je kunt ook heel leuk samen creatief bezig gaan met AI. Naast tekst, zijn er namelijk ook AI’s die plaatjes, video’s en audio kunnen creëren of bewerken. Niet al deze tools zijn toegankelijk voor mensen met een lvb, maar er zijn er ook genoeg met een simpele interface. Hou er rekening mee dat de meeste van deze tools wel geschreven opdrachten nodig hebben, en dat het resultaat even kan duren vanwege de benodigde rekenkracht.

Enkele voorbeelden:

Scribble Diffussion maakt op basis van een simpele tekening en korte beschrijving, een geheel nieuw plaatje. De tool begrijpt ook Nederlandse input.
DALL-E is een van de meest bekende AI-plaatjesgenerators. Gebruik ook eens de knop ‘suprise me’ om prompts te leren begrijpen.
Met Cleanup Pictures, kun je ongewenste objecten weggummen uit je eigen foto’s.
Met Remix My Face laat je een AI een nieuwe versie van je selfie maken, bijvoorbeeld in de stijl van Disney, als legofiguurtje of Anime.
Met Skybox van Blockadelabs, maak je met Engelse prompts een prachtige 3D-omgeving.

Tip: werk je met een Engelstalige AI-tool, laat je Nederlandse prompt dan vertalen naar het Engels door bijvoorbeeld ChatGPT.

Wil je meer tools ontdekken? Bekijk dan alle gratis beschikbare AI-tools op Futuretools onder het kopje ‘free’.

‹ Terug naar overzicht